Tipra Hani Hapharkók

Hathai-Hachukrok


Tipra hao khachini bisingo khakbrwi (40%) no hauar tei khakdok (60%) khe hathai-hachuk mamang. Abono, sana thang khe Tipra ha ba hathai-hachuk kuplung se hwnwi mano, phiyaba oroni hathai-hachukrok aswk kuchuk bo wngthaya. Jotoni slai kuchuk hathai buchuk Behliangchhip bo 975.36 m simi se. Gurunggla bai salthang phaisingo hauar bangkugo, o hauarrok hakaham-tosgnang tei aborok mai kaina bagwi kaham.

Tipra hani kaiba hathai berem tongo tei hachuk-hapungrok kwbangma tongbaio. O hathai beser-besero twima-twisarok bo kwbangma tongbaio.

Hathai Lokmung Buchuk
Jampui74 kmBehliangchhip (975.36 m)
Sakhan54 kmSakhan (782 m)
Longtwrai48 kmPhawngpui (482 m)
Atharomura106 kmJarimura (481 m)
Bormura85 kmBormura (269 m)


Twima-Twisarok


Tipra hao bebak bwkhago twima-twisa kotor-chikon kwbangma tongbaio. O twima-twisarok kwbangkuk no giri-salthang, salthang tei gurunggla mamang kochokbaio. Twima-twisarok rung chogwi thangna chukthaya. Bebak twima-twisarok Banglades ha laiwi Bengol twijlangono kochogwi klaibaio. O twima-twisarokni bere kaichi swk bisio 793 chirasai (million) cubic meter twi kochokrwi mano. Kwbangkuk twima-twisarok uatwini twi bai se kochokma kwlaio tei bisi thwgwi twi kwbang khe kochokthaya. Twima-twisarok kwbangkukno hathai-hachugo chengbaio tei kochokmung ni Trellis bidal khe kochokbaio, kaisa-kuisu no karwi je Dendrite bidal khe kochogo. Tolao twima kotorrok no thumsajakkha:


Twima Lokmung Chengmani Kochoklam
Longai98 kmJampuiGurunggla
Juri79 kmJampuiDhormonogor harung twi gurunggla kochogo
Deo132 kmJampuiKanchonpur harung twi gurunggla kochogwi Monu twisa no malaio
Monu167 kmSakhanKoilasohor twi kochogwi Bangladeso
Dolai117 kmLongtwraiKomolpur twi kochogwi Bangladeso
Khuai70 kmLongtwraiGurung-salthang chengwi Khuai auli twi gurunggla Bangladeso habo
Saidra (Kok-uanjwi: Haora)53 kmBormuraAgulini simi Bangladeso salthang bwkhak
Kormotwi (Kok-uanjwi: Gumti)133 kmLongtwrai and AtharomuraOmorpur twi salthang kochogwi, Sonamura twi Bangladeso
Muhuri64 kmDeotamura Salthang kochogwi Bilonia twi Bangladeso
PhenikmBanglades ha ario twisa kaitham (aboni bere Asalong twisa kotorkuk) bupra wngwi malaimaoGirigla kochogwi Bangladeso


Uatwi tei Nobartwibar


Kensarni Khonkosongmari (Tropic of Cancer) Tipra ha kwchartwi laio. Abobaino Tipra hani nobar-twibar bo khonkosongmarini bidal. Belai kwchangboya, belai kutungboya. Taltung bai Talkran talo 35˚C – 40˚C swk rok tungo tei Talbung bai Talhing talo khe uaisa-uisu 10˚C - 5˚C swk kwchango.

Tipra hao mol dalbrwi tongo: Tungblang mol (Summer season) khe Talsrangni simi Taltung jora, Uatwi mol (Rainy season) khe Talkranni simi Talbang jora, Sachlang mol (Autumn season) khe Talumaini simi Taluang chengtwtwi jora, tei Maising mol (Winter season) Taluangni simi Talhing jora.

Uatwi klaimani abo 200 cm katwtwi wngo. Uatwi phaimarok kwbangkukno Talkranni simi Talbang jora sogwio. Uatwi molo uatwini logi bangkundri phaio, kothor kwlaio, pherang kogo tei nokharokbo phligo, abobai khe nok-huk, buphang-uaphang tei mai-muikwthwng kaijakrok swbaikhrubwi sokomorwi kwlango. Jora-juru malmatarok bai bororok phano derarwi kwlangjago.


Ha Tolani Manwi-Khwnwirok


Tipra hao habisingni manwirok aswk manthokya. O hao habisingni manwi manthokma khe harpek kaham, chwndwiholong, horhangarrok hai. Oroni harpek kaham belai khe samungo nangjago. Tipra hani ha tolao thok bai nobar kwbangma khatijak tongo.

Bormura hathai beremni hathai-hapungrogo kwbangma jagao Oil & Natural Gas Corporation Ltd. (ONGC) song ha tolani thok bai nobar mankha. Abobaino, Tipra hano kuchugo tisana hwn khe oro manthokma manwi-khwnwirok no kaham khe samungo phnang khe se wngnai. Haiphano omorok no tabuksak kaham khe samungo phnangwi manbaiya kho.